Aanhouding Gregorius Nekschot is geen 'nieuw beleid'

De aanhouding van cartoonist Gregorius Nekschot duidt volgens een brief van minister Ernst Hirsch Ballin (Justitie) van 18 juni aan de Tweede Kamer, niet op een koerswijziging van het Openbaar Ministerie.

Dat gaat altijd over tot strafvervolging als het voldoende bewijs heeft in een discriminatiezaak.

Dat het OM de aanpak van discriminatie belangrijk vindt, blijkt uit het feit dat dit een speerpunt is in zijn meerjarenplan. "Het algemeen geldende beleid geldt ook voor cartoonisten."

Het is inmiddels de derde brief die de Hirsch Ballin over de arrestatie van Nekschot heeft geschreven. De Tweede Kamer debatteert donderdag opnieuw met Hirsch Ballin over de aanhouding.

Die ligt gevoelig omdat de vrijheid van meningsuiting een grote rol speelt in deze zaak.

Eerder al liet Hirsch Ballin weten dat de arrestatie van Nekschot geen politiek besluit was. Volgens Hirsch Ballin heeft hij zelf geen actieve rol gehad in de beslissing; hij maakte geen gebruik van zijn bevoegdheid het OM een aanwijzing te geven.

Gregorius Nekschot werd vorige maand in zijn woning aangehouden. Volgens het OM heeft hij zich in acht cartoons schuldig gemaakt aan discriminatie en mogelijk het aanzetten tot haat of geweld. De zaak kwam aan het rollen na een aangifte van het Meldpunt Discriminatie Internet in april 2005. Vervolgens had het OM na eigen zeggen er 3 jaar voor nodig om te ontdekken wie Nekschot was.

‘Ik voel me een pion op het politieke schaakbord.
Dat ze drie jaar lang bezig zouden zijn geweest met het achterhalen van mijn identiteit, dat is natuurlijk een kulverhaal.”

Volgens Nekschot klopt dit niet: „Het verhaal dat hij [Hirsch Ballin] tot nu toe heeft opgehangen, rammelt aan alle kanten.” „Het is geen toeval dat ik nu ineens werd gearresteerd. Ik teken al jaren en nooit, nooit heeft justitie contact met mij of mijn uitgever Xtra gezocht. Zogenaamd omdat ze niet wisten wie ik was. Nou, als dat waar zou zijn, hebben wij wel het allerstomste politiekorps ter wereld.”

Volgens Nekschot heeft justitie hem uitgekozen om een voorbeeld te stellen. „Waarom word ik nu ineens gearresteerd, terwijl ik al jaren cartoons maak? Ik kan het niet anders verklaren dan dat justitie zo andere cartoonisten, columnisten en cabaretiers onder druk wil zetten om uit te kijken met grappen over de islam. Ze hopen door deze vorm van intimidatie anderen tot zelfcensuur te dwingen. Op die manier hoopt de overheid te voorkomen dat Nederland net als Denemarken de dupe wordt van een internationale rel.

Volgens Hirsch Ballin volgde de arrestatie op een oude aangifte door het Meldpunt Discriminatie Internet. Maar Nekschot vermoedt dat die aanleiding er is bijgezocht. „De afgelopen weken bleek dat er al een tijd lang een interdepartementale werkgroep cartoons bestaat. De overheid maakt zich dus al langer zorgen dat in navolging van Denemarken een haatcampagne tegen ons land zou losbarsten. Dat willen ze vermijden. Een boycot van Nederlandse producten kost nu eenmaal veel geld. Door nu een lastpak aan te pakken, maakt de overheid én een gebaar naar de moslimgemeenschap én ze zetten andere satirici onder druk op hun tellen te passen.”

Inmiddels is Nekschot weer gekalmeerd. „Dat was op het moment van mijn arrestatie wel anders. Ik werd overdonderd toen er ’s ochtends een hele stoet streng kijkende mannen bij me binnenviel. Maar tijdens het verhoor werd er zowaar gelachen toen mijn cartoons op tafel werden gelegd. De agenten vonden ze ook best leuk. ’s Nachts stopten ze me in mijn arrestantencel met een papieren laken en sloop. Doordat ik zo zweette, werd ik ’s nachts waker terwijl ik dreef in de pap. Daar moest ik enorm om lachen. Het was achteraf net een scène uit Monty Python.”

Nekschot tekent al jaren onder pseudoniem cartoons voor zijn eigen website. „Ineens sta ik symbool voor de vrijheid van meningsuiting. Ik geef toe dat ik die rol graag speel. Van over de hele wereld komen er journalisten langs. Straks nog de Wall Street Journal. Iedereen ziet dat er iets raars aan de hand is.”

Ook is er plotseling aandacht voor zijn werk. Hoewel de distributeur weigert zijn bundels te verspreiden onder boekhandels, worden er via postorders ineens aanzienlijk meer verkocht dan vroeger. Hij heeft daar gemengde gevoelens bij. „Door alle internationale aandacht is het risico groter geworden dat er ergens een gek opstaat die op mijn hoofd uit is. Door de arrestatie is mijn identiteit inmiddels bij een groot aantal mensen bekend. Daar zit ik niet op te wachten.”

Bang is hij niet, zegt hij, maar zijn identiteit houdt hij graag geheim. „Ik heb niet voor niets een pseudoniem gekozen. Andere cartoonisten die Mohammed afbeeldden, zijn ook bedreigd. Kurt Westergaard kreeg een moordcommando achter zich aan. En kijk naar wat er met Theo van Gogh is gebeurd.”

Inmiddels krijgt Nekschot beveiliging. „Geen bodyguards zoals Hirsi Ali, maar toch.” Alle commotie heeft hem gesterkt in zijn idee om door te gaan. „Ik wil niet moedwillig mensen kwetsen. Wel kennen we in Nederland een eeuwenoude traditie om de spot te drijven met religie. In Van den vos Reinaerde gebeurde niet anders. Ik sta in die traditie. Het is niet verboden om grappen te maken over de islam of het christendom. En dat zal ik blijven doen.’’